در دنیای امروز، زیبایی و سلامت دندان‌ها و لبخند، یکی از اصولی‌ترین عواملی است که بر جذابیت و اعتماد به نفس افراد تأثیرگذار است. اما گاهی اوقات، ناهنجاری‌های دندانی مانند تراکم یا فاصله‌های بین دندان‌ها، ممکن است این زیبایی را تحت تأثیر قرار دهند.

در اینجا به کمک علم و هنر دندان‌پزشکی، ارتودنسی وارد عمل می‌شود. ارتودنسی یکی از شاخه‌های مهم دندان‌پزشکی است که به اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و فکی می‌پردازد، و از طریق این اصلاحات، علاوه بر بهبود ظاهر، به حفظ سلامت دهان و دندان کمک می‌کند.

در این مقاله سعی کرده‌ ایم هر آنچه که می بایست مراجعان و افراد نیازمند به ارتودنسی دندان درباره آن بدانند را به زبانی ساده توضیح دهیم. با خواندن مقاله، دید بهتری درباره ارتودنسی به دست خواهید آورد.

ارتودنسی دندان چیست؟

ارتودنسی (Orthodontics) شاخه‌ای از دندان‌پزشکی است که به بررسی و اصلاح ناهنجاری‌های موقعیت دندان‌ و فک‌ها می‌پردازد. این ناهنجاری‌ها می‌توانند شامل دندان‌های نامرتب، فاصله‌دار، چرخیده و همچنین مشکلات مربوط به موقعیت فک‌ها باشند. ارتودنسی با استفاده از دستگاه‌های مختلف از جمله براکت‌ها، الاینرها و سایر ابزارهای اصلاحی، به تنظیم موقعیت دندان‌ها و فک‌ها کمک می‌کند.

ارتودنسی دندان چگونه انجام میشود؟

مراحل ارتودنسی بر اساس نوع درمان و شدت ناهنجاری دندانی ممکن است متفاوت باشند. اما به طور کلی، مراحل ثابت ارتودنسی عبارتند از:

1.  در مرحله اول ارتودنتیست دندان‌ها را معاینه کرده و ناهنجاری‌ها را ارزیابی می‌کند و انواع نقص‌ها و گزینه‌های درمانی را برای فرد توضیح می‌دهد.
2. برای تشخیص دقیق و برنامه‌ریزی مناسب، مدل‌های دندانی و تصاویر شامل عکس‌های دندانی، پانوراما گرام، و شاید هم سی‌تی اسکن، تهیه می‌شود.
3. اگر عفونت دندانی، لثه‌ای یا دیگر مشکلات پیش‌آمده باشند، اقدام به درمان آنها می‌شود و در صورتی که نیاز به کشیدن یک یا چند دندان قبل از ارتودنسی باشد آنها را می کشد.
4. با توجه به شدت ناهنجاری‌ها و نوع درمان تعیین شده، ارتودنتیست شروع به درمان ارتودنسی می‌کند. این  مرحله شامل نصب اپاراتوهای ارتودنسی مانند براکت‌ها و وایرها یا استفاده از اینویزیلاین می‌شود.
5.  فرد به بازدیدهای منظم از ارتودنتیست می‌رود تا تغییرات لازم اعمال شود و پیشرفت درمان مورد ارزیابی قرار گیرد.
6.  پس از بهبود موقعیت دندان‌ها، اپاراتوها حذف می‌شوند و فرد به استفاده از ترینرها برای حفظ موقعیت دندان‌ها می‌پردازد.

این مراحل به طور کلی مراحلی هستند که در یک درمان ارتودنسی معمولی ممکن است انجام شوند. اما توجه داشته باشید که هر درمان ممکن است به نیازهای خاص فردی تطبیق یابد.

ارتودنسی دندان برای چه کسانی است؟

ارتودنسی دندان برای افرادی است که از اختلالات زیبایی، عملکردی یا بهداشتی در دندان‌ها و فک‌های خود رنج می‌برند. این افراد می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

1. افراد با اختلالات زیبایی دندانی:
   • برجستگی یا تورم‌های غیرمطلوب در دندان‌ها.
   • فواصل زیاد بین دندان‌ها.
   • عقب‌نشینی یا انحراف‌های نامطلوب در ترتیب دندان‌ها.
   • دندان‌های کج یا فرسوده.
2. افراد با مشکلات عملکردی دهانی:
   • مشکلات در جویدن غذا.
   • صداهای نامطلوب یا درد در مفصل فکی.
   • مشکلات در تلفظ صحیح برخی حروف یا کلمات.
3. افراد با مشکلات بهداشت دهانی:
   • دشواری در بهداشت دندانی به دلیل موقعیت نامناسب دندان‌ها.
   • احتمال ابتلا به بیماری‌های لثه یا رگ‌های دهانی ناشی از تراکم یا ترتیب نامناسب دندان‌ها.
4. افرادی که بهبود زیبایی و اعتماد به نفس خود را می‌خواهند:
   • افرادی که با دندان‌های به ترتیب و زیبا اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنند.
   • افرادی که از روش‌های تصحیحی برای بهبود ظاهر شخصیت و جذابیت استفاده می‌کنند.

اگر از هر یک از این موارد رنج می‌برید، مشاوره با یک دندانپزشک متخصص ارتودنسی می‌تواند به شما کمک کند تا برنامه‌ای مناسب برای تصحیح و بهبود وضعیت دندان‌ها و فک‌های خود را شروع کنید.

انواع ارتودنسی و روش‌های درمانی

درمان ارتودنسی دندان انواع مختلفی دارد که هر کدام با جزئیات متفاوتی به برطرف کردن ناهنجاری‌های دندان کمک می‌کنند. انواع رایج ارتودنسی دندان را در ادامه معرفی می‌کنیم.

یکی از انواع متداول ارتودنسی، ارتودنسی ثابت است، در این مدل براکت‌ها به طور ثابت و بدون حرکت روی دندان‌ها فیکس میشوند.  بیمار به هیچ عنوان نمی‌تواند براکت ها را خارج کرده یا جابجا کند و معمولا درمان با این نوع ارتودنسی تا 2 سال طول میکشد.  در ادامه‌ی این مقاله به بررسی انواع مختلف ارتودنسی ثابت می‌پردازیم.

انواع ارتودنسی ثابت

• براکت‌های شفاف سرامیکی: این نوع ارتودنسی با استفاده از براکت‌های شفاف یا سرامیکی صورت می‌گیرد که به دلیل شفافیت بالا، کمتر دیده می‌شوند و برای افرادی که به زیبایی خاصی در طول درمان حساسیت دارند، مناسب است. این روش با دیگر روش های ارتودنسی ممکن است تفاوت هایی در زمینه های مختلف مانند عملکرد، طول درمان، ظاهر و همچنین نحوه قرارگیری بریس داشته باشد. براکت ها از جنس سرامیک تهیه شده و بیشترین میزان شباهت را به دندان های طبیعی فرد دارد.

• ارتودنسی لینگوال: در این روش، براکت‌ها به سمت داخل دهان، به سمت زبان، نصب می‌شوند، بنابراین از دید خارجی قابل مشاهده نیستند. این روش به دلیل قابل مخفی بودن، برای برخی از بیمارانی که به زیبایی درمان حساسیت دارند، جذاب است.

انتخاب نوع مناسب ارتودنسی ثابت باید با مشورت با یک دندانپزشک متخصص صورت گیرد، زیرا هر فرد و شرایط دندانی و فکی‌اش منحصر به فرد است. انتخاب درست نوع ارتودنسی ثابت به شما کمک می‌کند تا به بهترین نتیجه در اصلاح دندان‌ها و فک‌های خود برسید.

ارتودنسی متحرک  نیز یکی از روش‌های متداول برای اصلاح مشکلات دندانی و فکی است که برای برخی از بیماران، به ویژه کودکان و نوجوانان، مناسب است.

این روش برای بهم ریختگی‌ها و نامنظمی‌های خفیف استفاده می‌شود. در این نوع ارتودنسی از صفحه‌ای پلاستیکی در کنار سیم‌های مخصوصی استفاده میشود. نحوه قرارگیری این ارتودنسی به صورتی است که به راحتی می‌توانید آن را از دهان خارج کنید، البته توجه داشته باشید برای اثرگذاری بهتر لازم است تا زمان زیادی این ارتودنسی درون دهان باقی بماند وتنها هنگام غذا خوردن آن را خارج کنید.  در ادامه‌ی این مقاله، به بررسی انواع مختلف ارتودنسی متحرک می‌پردازیم.

انواع ارتودنسی متحرک

• پلاک فانکشنال: پلاک فانکشنال (Functional Appliance) به منظور اصلاح و تنظیم ناهنجاری‌های دندانی و فکی استفاده می‌شود. این پلاک‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که با استفاده از نیروهای طبیعی تولید شده توسط عضلات دهان و فک، تغییرات لازم در موقعیت دندان‌ها و فک‌ها ایجاد شود. پلاک فانکشنال معمولاً در دوره رشد کودکان و نوجوانان که هنوز فک‌ها در حال رشد هستند، استفاده می‌شود.

• ریتینرها یا نگهدارنده‌ها: وقتی گفته می‌شود ریتینر، منظور ریتینرهای هاولی (Hawley Retainers) هستند. این نگهدارنده‌ها از رایج‌ترین انواع ارتودنسی متحرک هستند.آنها معمولا از اکریلیک و فلز ساخته می‌شوند و به گونه ای طراحی شده‌اند که پس از برداشتن بریس‌ها، دندان‌ها را در موقعیت‌های اصلاح‌شده‌شان نگه دارند. بنابراین، قالب ارتودنسی متحرک هاولی اکثرا مکمل درمان با بریس‌هاست؛ اما می‌توان از آن برای ایجاد تنظیمات جزئی روی دندان‌ها هم استفاده کرد.

تفاوت ارتودنسی ثابت و متحرک: کدام یک برای شما مناسب‌تر است؟

در این بخش، به بررسی تفاوت‌ها، مزایا و معایب ارتودنسی ثابت و متحرک پرداخته‌ایم تا به شما کمک کنیم انتخاب بهتری داشته باشید.

ارتودنسی ثابت

• تثبیت براکت‌ها: در این روش، براکت‌ها بر روی سطح دندان‌ها چسبیده و با وایرهای ثابت به هم متصل می‌شوند.
• تاثیر قوی‌تر: این روش تاثیر قوی‌تری بر روی جابجایی دندان‌ها دارد و معمولاً برای موارد پیچیده‌تر توصیه می‌شود.
• نیاز به مراقبت‌های دقیق‌تر: این درمان نیازمند مراقبت‌های دقیق‌تر و بازدیدهای مکرر از دندان‌پزشک است.

ارتودنسی متحرک

• قابل حرکت: در این روش، دستگاه‌ها معمولاً قابل حرکت هستند و می‌توانند برداشته شوند.
• مناسب برای موارد کم‌تر پیچیده: این درمان بیشتر برای مواردی که نیاز به جابجایی کمتری دارند، مناسب است.
• راحتی بیشتر: این روش معمولاً باعث راحتی بیشتری برای بیمار می‌شود و مراقبت‌های کمتری نیاز دارد.

انتخاب بین ارتودنسی ثابت و متحرک بستگی به موارد شخصی شما دارد، از جمله وضعیت دندان‌ها و فک‌ها، نیازهای درمانی، و ترجیحات شما. بهتر است با دندان‌پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش برای شما را انتخاب کنید و درمانی موثر و موفق داشته باشید.

طول درمان ارتودنسی

در این بخش، به بررسی عوامل موثر بر طول درمان ارتودنسی و پیش‌بینی زمان لازم برای درمان می‌پردازیم.

عوامل موثر بر طول درمان

1. میزان اختلالات: میزان اختلالات و ناهنجاری‌های دندانی و فکی بر طول درمان تاثیر گذار است. موارد پیچیده‌تر نیازمند زمان بیشتری برای درمان هستند.
2. سن بیمار: سن بیمار نیز تاثیرگذار است. در برخی موارد، درمان ارتودنسی در سنین کودکی و نوجوانی ممکن است زمان کمتری طول بکشد.
3. نوع درمان: نوع درمان (ثابت یا متحرک) و نوع دستگاه ارتودنسی استفاده شده نیز بر طول درمان تأثیر می‌گذارد.
4. تناسب بین دندان‌ها: در برخی موارد، تناسب و تطبیق بین دندان‌ها به سرعت بیشتری درمان را ممکن می‌کند.

پیش‌بینی زمان لازم برای درمان

معمولاً درمان ارتودنسی می‌تواند بین ۱ تا ۳ سال زمان ببرد. اما در برخی موارد می‌تواند بیشتر یا کمتر از این باشد، به ویژه با توجه به موارد شخصی هر بیمار.

پس از مراجعه و ارزیابی اولیه، دندان‌پزشک شما می‌تواند یک برنامه درمانی مناسب برای شما تعیین کند و زمان لازم برای درمان را پیش‌بینی کند.

مراقبت‌های منظم، رعایت دقیق دستورالعمل‌های دندان‌پزشک و همکاری فعال شما در طول درمان می‌تواند به کوتاه‌تر شدن مدت زمان درمان کمک کند.

با توجه به این موارد، بهتر است با دندان‌پزشک خود مشورت کنید تا بهترین تصمیم را برای درمان ارتودنسی خودتان بگیرید و مدت زمان لازم برای درمان را تعیین کنید.

مزایا و معایب ارتودنسی

در اینجا مزایا و معایب این درمان را برای شما بررسی می‌کنیم تا به شما کمک کنیم تصمیم مناسبی برای بهبود وضعیت دندان‌های خودتان بگیرید.

مزایا

1. تغییرات مشهود در ظاهر: ارتودنسی می‌تواند به شما لبخندی زیبا و دندان‌هایی صاف و ترتیب داده شده بدهد که اعتماد به نفس شما را افزایش می‌دهد.
2. بهبود عملکرد دندان‌ها و فک‌ها: با اصلاح موقعیت دندان‌ها و فک‌ها، عملکرد خوابیده شما و گوشتهای صورت بهبود می‌یابد.
3. جلوگیری از مشکلات سلامت دهانی: ارتودنسی می‌تواند به جلوگیری از مشکلاتی مانند تراکم دندانی، آسیب دندانی و عفونت‌های لثه کمک کند.

معایب

1. مدت زمان درمان: درمان ارتودنسی ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد و نیازمند صبر و تعهد شما باشد.
2. نیاز به مراقبت‌های دقیق: نگهداری و مراقبت از دستگاه‌های ارتودنسی و دندان‌های درمانی نیازمند مراقبت‌های دقیق و زمان‌بر است.
3. تغییر در رژیم غذایی: ممکن است در طول درمان نیاز به تغییراتی در رژیم غذایی خود داشته باشید، از جمله محدودیت‌ها در مصرف برخی از مواد غذایی.

سن مناسب برای ارتودنسی

به طور کلی، مناسب‌ترین زمان برای مراجعه به یک متخصص ارتودنسی دندان از سن ۷ تا ۸ سالگی شروع می‌شود. این مرحله معمولاً زمانی است که دندان‌های شیری جای خود را به دندان‌های دائمی می‌دهند و می‌توان مشکلات احتمالی را زودتر شناسایی کرد. اما اگر مشکلات خاصی در دندان‌ها یا فک‌ها وجود دارد، ممکن است نیاز به مراجعه به متخصص ارتودنسی از سنین کودکی‌تر باشد.

همچنین، بزرگسالان هم می‌توانند در هر سنی که مشکلات دندانی یا فکی دارند، به متخصص ارتودنسی مراجعه کنند. ارتودنسی در بزرگسالی همچنان می‌تواند به بهبود ظاهر و عملکرد دندان‌ها و فک‌ها کمک کند.

بنابراین، اگر هر گونه ناهنجاری یا مشکل دندانی در خود یا کودکتان مشاهده می‌کنید، بهتر است بدون تأخیر به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کنید تا مشکلات را به موقع تشخیص داده و برنامه‌ای مناسب برای درمان تعیین کنید.

پرسش‌های متداول درباره ارتودنسی

• آیا درمان ارتودنسی دردناک است؟

پاسخ: ممکن است در روزهای اول پس از نصب دستگاه‌های ارتودنسی احساس ناراحتی یا فشار کنید، اما این حالت به طور معمول بعد از چند روز کاهش می‌یابد. در صورت درد شدید یا طولانی، می‌توانید با دندان‌پزشک خود مشورت کنید.

• چه زمانی بهترین زمان برای شروع درمان ارتودنسی است؟

پاسخ: بهترین زمان برای شروع درمان ارتودنسی معمولاً در دوره کودکی یا نوجوانی است، زمانی که فک‌ها هنوز در حال رشد هستند. با این حال، بزرگسالان نیز می‌توانند از ارتودنسی بهره‌مند شوند و درمان موفقیت‌آمیزی داشته باشند.

• آیا در طول درمان ارتودنسی محدودیت غذایی دارم؟

پاسخ: بله، در طول درمان ارتودنسی بهتر است از غذاهای سخت، چسبنده و شیرین که ممکن است به دستگاه‌ها آسیب بزنند یا باعث پوسیدگی دندان شوند، اجتناب کنید. این شامل غذاهایی مانند پاپ‌کورن، آب‌نبات‌های سخت، و آدامس می‌شود.

• آیا ورزش کردن در طول درمان ممکن است مشکلی ایجاد کند؟

پاسخ: بله، اما اگر ورزش‌های تماس فیزیکی شدید انجام می‌دهید، ممکن است نیاز به استفاده از محافظ دهان داشته باشید تا از دستگاه‌های ارتودنسی و دندان‌های خود محافظت کنید. دندان‌پزشک می‌تواند بهترین نوع محافظ را به شما توصیه کند.

• آیا پس از پایان درمان نیاز به نگهداری و دستگاه‌های ویژه دارم؟

پاسخ: بله، پس از پایان درمان، باید از دستگاه‌های نگهداری مانند رتنر استفاده کنید تا از حالت جدید دندان‌هایتان حفظ شوند.

• آیا ارتودنسی تنها برای زیبایی دندان‌ها است یا بهداشتی هم هست؟

پاسخ: هر دو، ارتودنسی به علاوه بهبود ظاهر دندان‌ها، بهبود عملکرد دهانی و بهداشت لثه‌ها را نیز فراهم می‌کند.

• چقدر زمان می‌برد تا نتایج ارتودنسی مشهود شود؟

پاسخ: نتایج ارتودنسی بستگی به میزان اختلالات دندانی و فکی شما دارد، اما معمولاً نتایج ابتدایی پس از چند ماه مشهود می‌شوند.

• آیا درمان ارتودنسی می‌تواند مشکلات گفتاری را اصلاح کند؟

پاسخ: بله، درمان ارتودنسی می‌تواند برخی مشکلات گفتاری ناشی از ناهنجاری‌های دندانی یا فکی را اصلاح کند. با تنظیم موقعیت دندان‌ها و فک‌ها، ممکن است تلفظ و ادای صداها بهبود یابد.

ارتودنسی دندان یکی از روش‌های موثر و معتبر برای بهبود زیبایی و سلامت دندان‌ها و فک‌هاست. با انجام مراجعه‌های منظم به ارتودنتیست و پیروی از راهنمایی‌های آن، می‌توانید به یک لبخند جذاب و دندان‌های سالم دست یابید. بنابراین، در صورت داشتن هرگونه مشکل در قالب و موقعیت دندان‌ها و فک‌ها، بهتر است به متخصص ارتودنسی مراجعه کرده و از راهنمایی‌های آن بهره‌مند شوید.